İmparatorluk iken ulus devlet halini almış, monarşi iken cumhuriyet ile tanışmış tek ülke biz değiliz; dünyanın dört bir tarafında aynı değişim sürecinden geçmiş sayısız ülke bulunuyor.
Değişimini yarıda bırakmış ülkeler de var ve halen ‘monarşi’ yapısına sahip olan, başında kral veya kraliçe bulunan ülkeler Avrupa’da da varlıklarını sürdürüyor.
Kralları varken cumhuriyet tarzı yönetime geçmiş ülkelerde -hiç değilse bazısında- yeniden monarşi arzusu içerisinde bulunan kişiler, gruplar, örgütler hatta partiler olduğu görülebiliyor…
Peki ya bizde durum ne?
Bir yıl sonra Cumhuriyet’in 100. yıldönümünün kutlanacağı ülkemizde, yeniden padişahlı düzen isteyenler olduğunu sanmıyorum. Cumhuriyet tarihimizin önemli bir bölümünü zorunlu sürgünde geçirmiş olan Osmanlı ailesinin fertleri bile, Cumhuriyet ile bir sorun yaşamadıklarını belli ediyorlar.
Cumhuriyet ile sorunu olanlar yok mudur?
Varsa, ya cahilliğinden öyledir ya da kendisini öyle göstermekten çıkar sağlayacağını umuyordur.
AK Parti’de önemli konumu bulunan bir politikacının geçen hafta tartışma gündemini işgal eden sözlerini ancak böyle değerlendirebilirim.
Zaten kendi partisi de o sözlere sahip çıkmadı. Partisinin iktidar ortağı ise o sözleri ve sahibini kınadı.
Cumhuriyet konusunda bugünün tablosu budur.
Dünün tablosu da farklı değildi.
Osmanlı’nın son döneminde, imparatorluğun içine düştüğü iç ve dış sorunları dert edinen dönemin aydınları arasında, çıkar yolun cumhuriyet olduğunu gören ve o görüşünü günün baskıcı şartlarına rağmen savunanlar hiç de az değildir.
Doğal olanın monarşi -krallık, padişahlık yönetimi- değil cumhuriyet olduğu, krallıkla yönetilen İngiltere’de, bugün bile, cumhuriyet (republic) arzusu taşıyan hayli kalabalık bir grup var. Sosyal Araştırmalar Ulusal Merkezi (National Centre for Social Research) adlı kurumun anketine göre, monarşinin ‘önemli’ veya ‘çok önemli’ olduğunu söyleyenlerin oranı %55. Ipsos kurumunun son anketi, hiç de azımsanmayacak bir kitlenin orada da monarşiye karşı olduğunu gösteriyor.