https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/trac
Microsoft, yapay zekanın gelişmesiyle yok olacak ve ne az etkilenecek meslekleri risk puanına göre sıralamış. Her iki kategoride de 40 farklı iş kolu var. Liste önüme düşer düşmez internet sitemizde haberleştirdik. Tam da üniversite tercih dönemindeyiz. Gençler geleceklerini tayin edecek bölümleri seçiyorlar. Açıkçası zor. Sadece düşük puan alanlar için değil. Hedeflediği puanı alanlar da bir kestirme sorunu yaşıyorlar. Belki kararlarında netler, diledikleri bölümleri okuyacaklar. Ya sonrası? İşte burada YKS tercih kılavuzunun yanına Microsoft’un yapay zeka tarafından devralınma olasılığı en yüksek ve en düşük meslekler listesini koymaları gerekiyor. Kimseyi ürkütmek istemiyorum ama yaklaşan dalgayı da göstermek, işaret etmek gerekiyor.
Edebiyat ya da tarih okumak bugün için gayet normal ama dört-beş yıl sonra mezun olurken, yapay zeka teknolojisinin kuşattığı dünyanın düzeni ve insanların öğrenme, öğretme ya da bilgiye ihtiyaç duyma seviyesi ne durumda olacak kestirmek mümkün değil. Ürkütücü evet, diğer yandan görünen köy de kılavuz istemez.
Tarihçiler, edebiyatçılar, coğrafyacılar, biz gazeteciler, yazarlar, çizerler; içinde bulunduğumuz aylarda ve önümüzdeki birkaç yılda işlerini yapabileceklerdir. Sonrası ise muamma. Hani meşhur at arabasının yanından geçen sürücüsüz otomobil karikatüründeki atın tepkisi gibi; “çember” hızla daralıyor. Birazdan yazacağım, daha bir sürü meslek var. Çemberin daraldığını gösteren gelişmeleri anlık yaşıyoruz. Bugün bu meslekleri seçecekler için, mezun olduklarında içine girebilecekleri bir kariyer çemberi olmayabilir de.
Sadece gazetecilik üzerinden gidersek, Google’ın son yıllarda iyice gasp ettiği mesleğimiz yapay zekaya teslim olma aşamasında. Haberlerdeki editoryal katkı yerini hızla yapay zeka araçlarına bırakıyor.
Geçenlerde editör arkadaşlar ChatGPT’ye bir haberin bilgilerini yükleyip, “Ersin Çelik gibi başlık at” komutunu girmişler. Önce başlığı gönderdiler, çok beğendim. Aferini çektim. Sonra da ChatGPT ile yazışma ekranını paylaştılar. Şaşırdım kaldım. Alternatif başlık bile çıkarmıştı. Gazetecilik geçmişimle beni klonlamıştı resmen. Devre dışı bırakılmak buydu.
Sadece konvansiyonel ve internet medyası değil, arama motorları ve sosyal medya platformları için de benzer senaryo işliyor. Arama motoru tekeli yok olacak mesela. ChatGPT’nin kullanıcı sayısı milyar sınırına yaklaştı. Google hızla yapay zekaya yatırım yapıyor, çünkü aramalar hızla düşüyor. Bu da internet sektörünü geriye götürüyor.
Okul ve bölüm belirleyici elbette fakat tek başına yeterli değil. Meslekte 20 yılı geride bırakıyorum. Üniversiteyi sonradan okuyanlardanım. Bizim 28 Şubat neslinin bir de böyle bir çıkmazı vardı. Allah nasip etti, ofisboyluktan girip gazeteciliğe adım attım. Ancak bir artım vardı. Çok iyi bilgisayar biliyordum. Katsayı uygulamasından dolayı, -30 puan geriden başlayınca üniversite hayal olmuştu. Ben de dershane yerine bilgisayar kursuna gitmiştim. Üç ayda Windows’u, Word, Excel ve PowerPoint’i öğrenmiştim. Bu arada bilgisayar servisinde çalışabilecek kadar teknik bilgi de öğrenmiştim. İşte mesleğe adım atarken bilgisayarı hem içerik hem de teknolojik olarak bilmemin faydalarını gördüm. Bugün için hiçbir önemi yok belki ama o zamanlar gazetecilik için hayati edinim olan “klavye kullanmayı” biliyordum mesela. Üstelik hem de yine mesleki bir statü olan F klavyede yazabiliyordum.
Bugün biz, mesleğe yeni başlayacaklardan ürettikleri içeriklerin videosunun kurgu ve seslendirmesi dahil istiyoruz. Mutfağın işleyişi değişti. Bir muhabirin artık saatlerce deşifre yapması gerekmiyor. Yapay zeka aracı bir saatlik kaydı birkaç dakikada yüzde 98 doğrulukla metne dönüştürürken yeni medyacı arkadaşlar işlerinin başka aşamalarını yapıyorlar. Şu da var: Birkaç istisna dışında, iletişim fakültelerinde eğitim gören gazeteci adaylarına Instagram’da etkileşim alacak hikaye paylaşma veya bir meseleyi bir dakikada anlatma eğitimi verilmiyor. Matbaanın tarihini öğrenip gelen yeni mezunlara mesleğin yeni normlarını bizler öğretiyoruz. Eğitim içerikleri, bölümler, hocalar, uygulamalar internet teknolojisinin çok gerisinde kaldı. Bu nedenle de YKS kılavuzunun yanına Microsoft’un bitecek ve devam edecek meslekler listesini koymak gerekiyor.
Listeye Yeni Şafak’ın internet sitesinden bakabilirsiniz. Birkaç detay vererek toparlayayım: Tercümanlar, çevirmenler, tarihçiler, yazarlar, müşteri temsilcileri, spikerler, borsa memurları, tele-pazarlamacılar, otel resepsiyonistleri, siyaset bilimciler, gazeteciler, matematikçiler, asistanlar, mankenler ve daha birçok mesleğin yerini yapay zeka alacak.
Microsoft’un raporunda asıl çarpıcı olan, riski çok daha az meslekler. Hemen hepsi operatörlük kabiliyeti isteyen; beden gücüyle, insan aklıyla ve duygusuyla yapılan iş kolları. Yapay zekanın yerini alamayacağı mesleklerden biri de cenaze işleri çalışanları olacakmış. Yani popüler adıyla Gassallık. Dizisi tuttu, çok konuşuldu. “Ölünce beni kim yıkayacak?” sorusu dilden dile dolaştı, gerçekçi ya da mizahi yanıtlar arandı. Lakin öyle görünüyor ki bu çekince, şartların, aslında yapay zekanın dayatması ile ortadan kalkacak gibi. Genç arkadaşlar, “Şu kadar okuduk, bu kadar net yaptık. Bize layık görülen iş Gassalık mı?” diye haklı sitemlerini edebilirler. Çember hızla daralırken sitem etmek yerine düşünmek ve yapay zekanın üzerine çıkmak gerekiyor. Tek çözüm ise şu: Akletmek, fikir üretmek ve hep bir adım önde olmak. Bilmem yanılıyor muyum?