Bir Türk Ermenisi olduğu için bizim de varlığıyla gurur duyduğumuz Daron Acemoğlu’nun (Dünya’nın önde gelen üniversitelerinden M.I.T.’de saygın bir iktisat profesörü) iki hafta önce “Sorun CEO’larda” başlıklı bir makalesi yayımlandı.
Daron Hoca, iktisadın, daha çok sosyal ve siyasal boyutuyla ilgileniyor. O da iktisatçıların atası İskoçyalı Adam Smith (1723-1790) gibi, milletlerin zenginlik farklarının sırrını çözmeye çalışıyor.
Adam Smith zamanında, iktisat (economics) diye adı konmuş bir bilim yoktu. Bunun böyle olması, kimse iktisat üzerine kafa yormuyordu anlamına gelmez. Nitekim Adam Smith’ten önce “değer tabiattan (tarımdan) doğar” tezini savunan Fransız fizyokrat iktisatçılar vardı. Zaten Smith de iktisadi dünya görüşünü oluştururken bunlardan etkilenmiştir.
İKTİSADİ DÜZEN BİR SÖZLEŞMELER MANZUMESİDİR
Adam Smith ahlâk felsefesi eğitimi görmüş ve bu alanın profesörü olmuştur. Doğanın üstüne bina edilmiş insan yapması “iktisadi düzen” özünde bir “bireysel, kurumsal ve toplumsal sözleşmeler dizini” dir.
Bu sözleşmelerin milletlere zenginlik yaratması iki şarta...