Gayrimenkul sertifikası “Ev yerine hisse al” diye de anılıyor. Devlet, bir şirketin inşa edeceği ya da yapımına başladığı konut projesini finanse etmek için menkul kıymet çıkarıyor. Kâğıdı alan yatırımcı biriktirerek ya ev alıyor ya da ileride artacak değerinden nemalanıyor.
Böyle sunulmadı tabii. Ama gayrimenkul sertifikası, şişen konut
piyasası ve daralan ekonomiye ilaç niyetine tasarlandı. Sonuçlar,
şimdilik yüz güldürmüşe benziyor.
Bu hafta Borsa İstanbul’da (BİST) işlem görecek ilk gayrimenkul
sertifikası, “Park Mavera 3” adlı proje için ihraç
edildi. (239 milyon 238 bin 705 TL değerinde.) Aynı zamanda Türkiye
Varlık Fonu’nun da yönetiminde yer alan BIST
Başkanı Himmet Karadağ, talep toplama
sürecinin gördüğü büyük ilgiden memnun.
***
Gayrimenkul sertifikası, iktisatçı Dr. Ümit
Akçay’ın veciz ifadesiyle “Türkiye’de inşaat-finans
bütünleşmesinin yeni bir aşaması olarak
görülebilir.” (http://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2017/04/03/barinma-hakkinin-finansallastirilmasi/)Linkini
aktardığım makalede meselenin özünü anlatan asıl ifade, yazının
başlığında: “Barınma hakkının
finansallaştırılması.” Birleşmiş Milletler raporunda
tanımlanan bu kavram, “Finansal piyasaların ve firmaların
konut sektöründe daha önce eşine rastlanmayan hâkimiyeti
olarak” tanımlanıyor. Dr. Akçay, bu kritik yazısında
gayrimenkul sertifikası ile hepimizin olan kent mekânı ve barınma
hakkının öznesi olan konutun yatırım aracına dönüştüğünü
vurguluyor.
Bıraktığı yerden devam edelim.
***
Peki, bu işi kim üstleniyor?
Dar gelirlinin konut sorununu çözsün diye kurulmuş Toplu Konut İdaresi (TOKİ), kendisinin ve sermaye piyasaları mevzuatının gereği olarak Park Mavera 3 projesiyle ilgili bilgileri, sitesinde ayrıntılı biçimde yayımladı. SPK’nin 23 Mart’ta onayladığı “İhraççı Bilgi Dokümanı” bu belgelerden biri.
Herkese açık olan bu belgenin girişi şöyle:
Bu ihraççı bilgi dokümanı, “düşünülmektedir”,
“planlanmaktadır”, “hedeflenmektedir”, “tahmin edilmektedir”,
“beklenmektedir” gibi kelimelerle ifade edilen, geleceğe
yönelik açıklamalar içermektedir. Birçok faktör, ihraççının
geleceğe yönelik açıklamalarının öngörülenden çok farklı
sonuçlanmasına yol açabilecektir.
Bu ifadeler yatırım aracının, piyasaların kendine has koşulları
nedeniyle şaşırtıcı değil belki. Ama 6. sayfadaki “Risk
Faktörleri” başlığı altındaki ifadeler, özel bir dikkati hak
ediyor. “İhraççı” konumundaki TOKİ ile ilgili riskler, bu
raporda şöyle: