Çıkar ile iman arasındaki ince çizgiyi, ya da başka bir deyişle siyaset ile din arasındaki geçişken sınırı tespit etmek, bu iki alanı tarihsel süreç içerisinde ayrıştırmak önem teşkil eder. Bu süreçte zaman zaman tarafgirlik ve çıkar ilişkileri vicdanı oyun dışı bırakırken, din; pek çok şey için sadece bir meşruiyet kaynağı haline dönüşmüştür. Dini çıkara göre yorumlamak ise bir kesimin ekmek ve statü kapısı haline gelmiştir.
Siyasetin artık hemen her şeyin belirleyicisi olduğu şu günlerde, kısaca da olsa, İslâm dünyasında siyasi kurumların şemsiye kavramı olan hilafet kurumunu ele almanın faydalı ve yol gösterici olacağını düşünüyorum.
TARİHSEL SÜREÇ (632-661)