Hakem olayından sonra Kûfe’ye çekilen Hz. Ali, Muaviye’ye karşı yeni bir sefer hazırlığı içine girer. Iraklı askerlerden yeterli desteği görmez ama büyük bir çabayla 40 bin kişilik bir ordu oluşturur ve sefere hazırlanır. Lakin Kûfe’de yaşayan Haricilerden Abdurrahman b. Mülcem tarafından sabah namazında saldırıya uğrar. Zehirli bir hançerle yaralanan Hz. Ali iki gün sonra vefat eder. (661) Hariciler, Muaviye’ye karşı olmalarına rağmen, Hz. Ali’yi aradan çıkartarak, Muaviye’nin halifeliğinin yolunu açmış olurlar.
Hz. Ali yaralıyken, Kûfelilerin ısrarlı taleplerini dikkate almaz ve yerine aday göstermez. Vefatının ardından, Kufeliler oğlu Hasan’ı halife seçerler. Hasan, Muaviye ile baş edemeyeceğinin farkındadır; babasının yanında topyekûn durmayan Kûfelilere güvenmemektedir, belli şartlar dahilinde Muaviye lehine hilafetten vazgeçer. Önce Muaviye ve taraftarlarını, sonra Hz. Ali’yi tekfir eden Hariciler, Muaviye ile anlaştığı için Hasan’ı da şirk koşmakla suçlarlar. Muaviye, 661’de Emevî devletini kurar. Kaynaklar, Muaviye’nin Cahiliye döneminin siyasi kültür anlayışı doğrultusunda bir devlet kurduğuna vurgu yapar. Kaderciliği iman esası haline getiren Muaviye, halife...