Dostoyevski’nin son romanı Karamazov Kardeşler’in en çarpıcı bölümü ‘Büyük Engizisyoncu’ dur. İnanç sömürüsü ve din istismarı müthiş tespitlerle çok iyi işlenmiştir; okuyucuya gayri ihtiyari ‘bu yazgı neden hiç değişmiyor’ sorusunu sordurtur. Yazar, İsa’yı yeryüzüne indirir; ama siz isterseniz Hz. İsa’nın yerine Hz. Muhammed’i koyarak da okuyabilirsiniz; hiç kuşkum yok, statükocu İslam temsilcileri, romandaki Kardinali aratmayacaklardır. Hatta öyle ki “sen dini bilmiyorsun, bize tabi ol” deme cüretinde bulunup, onu sığaya çekmek isteyenler dahi...