Dinin iki yönü vardır; bir yönü Tanrısal alana temas eder, diğer yönü ahlakı inşa eder. Kişi bu noktada kültürel mirasıyla baş başadır. Sorun burada başlar. Zira kültürel miras, formlarını; kendi zamanının bilimini, felsefesini, hukukunu, örfünü, adetini içinde barındırır. Bu formları, dinin kendisi olarak okumak dinin esprisini ortadan kaldırır. Zira hayatın dinamikliği üzerinden yeniden yeniden düşünülmesi gereken din, indî görüşlerle statikleşir. Böylece akıl devreden çıkar ve bireysel muhasebe kaybolur; sosyal hayatta yapılması gereken diğer muhasebe türleri de ihmale uğrar. Adalet, eğitim, sağlık, hukuk, yönetim ve benzer kurum ve kuruluşlar bu ihmalden nasibini alır. Dikkat edilirse Müslüman ülkelerde yaşanan sorunlar birbirine benzer; bireylerde muhasebe işlemediği için Batıda gördüğümüz toplum duyarlılığı yoktur.
“Ramazan ayı muhasebe ayıdır” ifadesinin Müslüman kültürde karşılığı, eksik ibadetler veya alkol gibi yasaklardan uzaklaşmadır. Fikri, zihni, felsefi, siyasi, toplumsal zeminde yüzleşmeler göz ardı edilir. Bundan dolayı din topluma ahlak olarak değil daha çok alışkanlıklara dönüşmüş ibadetler olarak yansır. Şu günlerde yaşadığımız...