Farkındalık oluşturmuş insan; Kur’anî çerçevede buna takva-sorumluluk bilinci diyebiliriz; insanlık sorunlarına kayıtsız kalamaz. Bu noktada ya elinden gelenin en iyisini dener ya da içten içe acı çekerek yaşar. Bencilce yaşayan büyük kalabalıkların sorumsuzluğu ki kutsal kitaplar bunu ısrarla vurgular; tüm zamanlar için geçerlidir.
ADALET: ATEŞTEN GÖMLEK
Adaletsizlik, haksızlık, doymazlık ve edepsizlik insanlığa büyük acılar çektirmiş. İnsanın insanca yaşama isteği zaman zaman galip gelse de çoğu zaman çaresizliği ve ümitsizliği kabullenmesiyle sonuçlanmış. Geçmiş yüzyıllar bunlarla dolu. Alman edebiyatının önemli yazarlarından Friedrich Dürrenmatt, Büyük Romuluss romanında, iki bilgeyi ele alır. Biri German imparatoru Odoaker, diğeri Roma imparatoru Romuluss. İkisi de barış ve insanlık aşığıdır, lakin çökmekte olan insanlık ikisini de başarısız kılar; inançları, özverileri dünyayı kurtarmaya yetmeyecektir. Romanda verilen mesaj önemli: İnsanlık hakkında fikri olanların zulmü seçmeleri, korkunç sonlarını ve kendilerinin yok oluşlarını hazırlayacaktır.