Rastgele seçiyorum: Kosova, Katalonya, Kuzey İrlanda,
Bosna… Kosova, dağılan Yugoslavya’da hâlâ
Sırp egemenliğinde kalmaya itiraz ediyordu. Sırplar bu isteği
reddettiler. Kosova Arnavutları siyasal mücadelelerini şiddet
yöntemiyle sürdürmeye başladılar. Kanlı günler yaşandı. Öldüler,
öldürdüler. Sonunda Kosova bağımsız bir devlet oldu ve şiddet
bitti. Şimdi Sırplar ve Kosova Arnavutları birbirini sevmeyen ama
savaşmayan, çatışmayan, birbirine şiddet uygulamayan iki komşu
olarak yaşıyorlar…
Katalonya İspanya’nın 19 özerk bölgesinden
biri. Kendi parlamentosu var; okullarında Katalan dilinde eğitim
yapılıyor; bölgenin vergilerini Katalan hükümeti topluyor ve
İspanyol merkezi devletinin payını aktardıktan sonra kalanı kendi
bildiği gibi kullanıyor. Kanlı çatışmaların eşiğinden
döndüler. Franko faşizmi sonrası
İspanyol devletinin basiretli davranmasıyla çatışmanın önü
alındı.
Kuzey İrlanda Büyük Britanya’nın yıllar boyu
kanayan yarasıydı. Katolik İrlandalıların Birleşik Krallık’tan
kopup bağımsız İrlanda (Birleşik İrlanda) için verdikleri mücadele
uzun yıllar IRA’nın (İrlanda Kurtuluş Ordusu) şiddet eylemleri ile
yürüdü. Çok kan aktı; çok kişi yaşamını yitirdi. 1998’de Belfast
Anlaşması ile IRA’nın silahlı mücadeleden vazgeçmesine karşılık
Kuzey İrlanda’ya çok önemli temel haklar tanındı. Birleşik
İrlanda’ya gidebilecek yolun önü açıldı. Çatışma bitti. Mücadele
siyasal düzleme oturdu ve halen öyle yürüyor…
Bosna, parçalanan Yugoslavya’da kendini egemen
ulus olarak tanımlayan Sırbistan, Bosna’yı elinden çıkarmaya
yanaşmadı. Yakın tarihin en kanlı ve acımasız savaşlarından biri
yaşandı. Güçlü Sırp ordusu Boşnaklara ölüm saçtı. Saraybosna kenti
yıllar süren Sırp kuşatması altında ölümün eşiğinde yaşadı. Amerika
ve Avrupa Birliği’nin el koyması ve Rusların Sırbistan’a
desteklerini yumuşatmaları sonu savaş bitti. Bosna bağımsız bir
devlet oldu. Çatışma, kan ve ölüm sona erdi…