Sevgili,
29 yıldır oturduğuma göre, artık ben de Cihangirli
sayılabilirim.
Son olarak, geçen hafta meydana gelen ve korkarım ki, tekrarlayacak
olan olaylarla bir daha gündeme oturan Cihangir İstanbul’un, hatta
Türkiye’nin en fazla konuşulan simge yerlerinden biri haline
geldi.
Cihangir, adını
aldığı, Mimar Sinan’ın
eseri, 1560 yapımı camiyi bağrında barındırmasına karşın, hiçbir
zaman
İstanbul’un, Yahya Kemal’in
deyimiyle, “müminmütevekkil yoksul” semtlerinden biri
olmadı.
Semt, 19. yüzyılda gelişirken de daha ziyade gayrimüslimlerin
çoğunlukta olduğu bir yerdi. 20. yüzyıl başında göçen ve kentin
yaşamını büyük ölçüde etkileyen beyaz Rusların katkılarıyla, zaten
daha önce de levantenlerin de yerleşim merkezlerinden olan
Cihangir’in kozmopolit yapısı pekişmiş oldu.
Unutmayalım ki, 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başı İstanbul’u dünyanın
en kozmopolit, dolayısıyla, en renkli kentlerinden
biriydi.
Bu yapıyı Cumhuriyet döneminde de sürdürdü Cihangir. 1950’li
yıllarda ilk tanıdığım Cihangir bizim yabancı hocaların yanı sıra,
sanatçıların beyaz Ruslardan kalma gelenekle pavyon artistlerinin
ve benzer meslek mensuplarının da oturdukları bir semtti.
***
Ama o zamanlarda, daha henüz bugünkü gibi bir Cihangir alerjisi
yoktu.
Cihangir alerjisi, “öteki” kavramının keskinleşmesi ile
koşut, “Cihangir yaşam biçimi”algısıyla birlikte
gelişti.
Neden daha varsıl, daha parlak, semtlere yapıştırılmayan bu etiket
Cihangir’e reva görüldü?
Sanırım bunda Cihangir’in son zamanlarda aydınların akınına uğramış
olmasının da etkisi yok değil. Bebek, Etiler, Nişantaşı yaşam
tarzından söz edilmiyor da Cihangir yaşam tarzından söz ediliyorsa
nedeni budur. Cihangirlinin öteki olması için eskiden de nedenler
vardı. Ama aydınların semtte yoğunlaşmaları, ötekine tahammülün
azaldığı dönemle eşzamanlaşınca, Cihangir yaşam tarzı algısı ile
Cihangir alerjisi yoğunlaştı.
Buna bir de kentsel dönüşümün getirdiği hızlı değişimin doğurduğu
tedirginliği eklemek gerek. Gerçi kentsel dönüşüm mahal sakinlerine
rant sağlıyor. Ama her zaman o rantlar mahallenin eski sakinlerine
kalmayabildiği gibi, dönüşüm eski sakini oradan dışlayan sonuçlar
da doğurabiliyor.
Bunlar komşu semtlerin Cihangir’e kuşkuyla bakmasını güçlendiren
etkenler.
***