Cunta, Darbe ve Zindan Duvarları

Bundan 56 sene evvel bugün, genç demokrasimiz çok ağır bir darbe aldı.
Ordu içinde inisiyatifi ele geçiren azılı bir cunta, iktidardaki Demokrat Partiye karşı vahşiyane bir darbe gerçekleştirerek, bu vatan ve millete telâfisi imkânsız büyük zararlar verdiler; kelimenin tam anlamıyla “kanlı bir ihanet”te bulundular.

Hem orduya, hem hükümete darbe

Çoğunluğunu binbaşı ve albayların teşkil ettiği bir silâhlı cunta, 27 Mayıs 1960 gecesi harekete geçerek çifte darbe yaptı.

Birinci darbeyi, seçimle işbaşına gelmiş olan meşrû Demokrat hükûmete karşı yaptı.

İkinci darbe ise, cuntanın da bizzat içinde bulunduğu orduya karşı yapılmış oldu.

Bu düşük rütbeli cunta, ordunun hiyerarşisini bozmakla kalmadı, başlarındaki Genelkurmay Başkanı Erdelhun Paşanın yanı sıra diğer generallerin de büyük çoğunluğunun dahil olduğu beş binden fazla subayı zoraki bir şekilde emekliye sevk etti. (Bu gaddarca müdahale, bir bakıma “orduyu lağvetmek”le eşdere bir anlam taşıyor.)

Daha sonra “Eminsular” ismi alan bu darbe mağduları hakkında kısacık bir bilgiyi aktararak konuya devam edelim. Eminsular, yani “Emekli İnkılâp Subayları”, Ağustos (1960) ile Şubat (1961) ayları arasında zorla emekliye sevk edilmek sûretiyle ordudan atılan binlerce subayın kurmuş olduğu derneğin ismidir.

235 general ve amiral ile 5000 kadar mağdur durumdaki subayın kurmuş olduğu bu derneğin asıl maksadı, âdil bir mahkeme ile yargılanmak ve yeniden ordudaki vazifelerine dönmek idi.

Ne var ki, Millî Birlik Komitesini gayet sert ve keskin tavrı karşısında müsbet bir netice alamadılar; dolayısıyla, mağduriyetleriyle başbaşa kalmış oldular.

Yassıada Zindanları

Edebiyatçıların çoğu bilir, Diyarbekir’li edip ve şair Süleyman Nazif’in oğlu olan Faruk Nafiz Çamlıbel’in (1898-1973) “Han Duvarları” isimli gayet veciz ve dokunaklı uzunca bir şiiri var.

1946’da Demokrat Partiye giren Çamlıbel de, sayıları 600’ü bulan diğer Demokratlarla birlikte Yassıada’ya sevk edilir.

Duruşmasında “parti içindeki muhalif kanat”tan olduğunu belli etmekle beraber, Menderes veya bir başka arkadaşının aleyhinde tek kelime etmez.